Nauczyciel w istotny sposĂłb wpĹywa na uzyskiwane przez ucznia wyniki uczenia siÄ oraz na ich postÄpowanie ( Kupisiewicz 1996). Uczniowie zafascynowani osobowoĹciÄ
nauczyciela, widzÄ
w nim godny naĹladowania wzĂłr i przejmujÄ
w konsekwencji wiele jego pozytywnych cech. Ĺatwo przystosowujÄ
siÄ do Ĺźycia szkolnego, rozkwitajÄ
w klasie, a ich trudnoĹci w nauce znikajÄ
.
Nauczyciel maĹo ambitny, niepodatny na innowacje, hoĹdujÄ cy rutynie, nie pobudzi uczniĂłw do intensywnego wysiĹku, nie zachÄci ich do wyjĹcia poza przeciÄtnoĹÄ oraz nie pomoĹźe pokonaÄ trudnoĹci szkolnych, ktĂłre przyczyniajÄ siÄ do niepowodzeĹ szkolnych. Dlatego tak waĹźne jest w sukcesie pedagogicznym nauczyciela zrozumienie, co siÄ dzieje w sferze doznaĹ kaĹźdego dziecka, by interweniowaÄ czynnie w razie trudnoĹci szkolnych w stosunku do niego.
Cechy osobowoĹci ucznia trudnego
⢠nieumiejÄtnoĹÄ kierowania wĹasnymi procesami psychicznymi, jak uwaga i pamiÄÄ;
⢠trudnoĹÄ zapamiÄtywania dat i reguĹ;
⢠brak gĹÄbszych zainteresowaĹ problemami, przedmiotami;
⢠sĹaba aktywnoĹÄ myĹlowa, ktĂłra staje siÄ przyczynÄ postawy biernoĹci i rezygnacji;
⢠brak poczucia wĹasnej wartoĹci, ktĂłra czÄsto jest przyczynÄ siÄ nieĹmiaĹoĹci, maĹomĂłwnoĹci;
Przyczyny niepowodzeĹ szkolnych
Do obiektywnych niepowodzeĹ szkolnych uczniĂłw przyczyniajÄ siÄ:
⢠przyczyny spoĹeczno-ekonomiczne (np. zĹe warunki materialne i mieszkaniowe, rozpad struktury rodziny);
⢠przyczyny pedagogiczne tkwiÄ ce w samym procesie dydaktycznym (brak pomocy dydaktycznych w domu, niewĹaĹciwa baza dydaktyczna szkoĹy, nadmierna liczba uczniĂłw w klasie);
⢠przyczyny biopsychiczne (zĹy stan zdrowia, niedorozwĂłj umysĹowy, wady fizyczne);
⢠sytuacja spoĹeczna ucznia w szkole;
⢠poziom wiedzy i umiejÄtnoĹci merytorycznych pedagogicznych nauczycieli;
⢠niewĹaĹciwa postawa nauczyciela;
⢠brak akceptacji docenienia w domu rodzinnym
⢠brak kontroli efektĂłw uczenia siÄ dziecka w domu , ucznia w szkole;
⢠brak zainteresowania siÄ problemami dziecka ze strony rodzicĂłw;
⢠brak dziaĹaĹ motywujÄ cych dziecko ze strony rodzicĂłw, w razie wystÄ pienia problemĂłw szkolnych;
⢠wadliwe metody wychowawcze rodziców;
Skutki niepowodzeĹ ucznia maĹo zdolnego
⢠otrzymywanie w wiÄkszoĹci ocen niedostatecznych, co zwiÄ zane jest z przeĹźywaniem silnego stresu;
⢠agresja bÄdÄ ca efektem dĹugotrwaĹego stresu;
⢠zniechÄcenie do nauki;
⢠drugorocznoĹÄ;
⢠czÄsto niska kultura osobista;
⢠szukanie akceptacji w grupach stwarzajÄ cych problemy wychowawcze;
Zapobieganie trudnoĹciom uczniĂłw w szkole
Nauczyciel wobec trudnego ucznia powinien wykorzystywaÄ w swojej pracy pedagogicznej:
1. profilaktykÄ pedagogicznÄ ( zapobieganie opóźnieniom )
2. diagnozÄ pedagogicznÄ ( wykrycie luk w wiadomoĹciach )
3. terapiÄ pedagogicznÄ ( likwidacjÄ luk w wiadomoĹciach ).
Profilaktyka pedagogiczna powinna byÄ realizowana przez nauczyciela jako:
⢠Nauczanie problemowo-grupowe. Uczniowie zdolniejsi pomagajÄ uczniom sĹabszym. W ten sposĂłb uczeĹ z trudnoĹciami w nauce nabiera wiary we wĹasne moĹźliwoĹci;
⢠Systematyczna kontrola wykonywanych przez uczniów prac domowych;
⢠Racjonalne organizowanie lekcji powtórzeniowych;
⢠Jawne ocenianie wyników oceniania;
⢠WĹÄ czanie organizacji uczniowskich do walki z niepowodzeniami;
⢠WspĂłĹpraca z rodzicami, opiekunami ucznia;
Wnioski
Nauczyciel uĹwiadamia rodzicom rzeczywistÄ sytuacjÄ dziecka i jego ograniczone moĹźliwoĹci w szkole. Ponadto wywiad Ĺrodowiskowy moĹźe wnieĹÄ bardzo duĹźo do pracy terapeutycznej nauczyciela z uczniem trudnym. Pozwala on na zabranie dokĹadnych informacji na temat warunkĂłw Ĺźycia ucznia.
Podczas diagnozy pedagogicznej nauczyciel obserwujÄ c swoich uczniĂłw wykrywa luki w ich wiadomoĹciach. NastÄpnie zastanawia siÄ, jaka terapia bÄdzie najskuteczniejsza w stosunku do kaĹźdego ucznia, ktĂłry napotyka na trudnoĹci szkolne. Nauczyciel stosuje w terapii pedagogicznej metody indywidualizacji nauczania, ktĂłra przejawia siÄ w prowadzeniu lekcji na kilu poziomach, zróşnicowaniu prac domowych, itp.
UczeĹ trudny musi mieÄ kogoĹ wspierajÄ cego jego dziaĹania w szkole. Pedagog, ktĂłry potrafi okazaÄ zrozumienie dla problemĂłw ucznia, ma dobre podstawy do wywierania na niego wpĹywĂłw. EnergiÄ i niezadowolenie trudnego dziecka trzeba skierowaÄ na poĹźyteczne dziaĹania, co umacnia u dziecka wiarÄ we wĹasne siĹy.
OtwartoĹÄ i ĹźyczliwoĹÄ sÄ podstawÄ do nawiÄ zywania porozumienia, a serdecznoĹÄ i szczere zainteresowanie stwarza moĹźliwoĹÄ wpĹywania na pozytywne wyniki nauczania uczniĂłw.
Renata KabaĹa
Lidzbark WarmiĹski
Nauczyciel maĹo ambitny, niepodatny na innowacje, hoĹdujÄ cy rutynie, nie pobudzi uczniĂłw do intensywnego wysiĹku, nie zachÄci ich do wyjĹcia poza przeciÄtnoĹÄ oraz nie pomoĹźe pokonaÄ trudnoĹci szkolnych, ktĂłre przyczyniajÄ siÄ do niepowodzeĹ szkolnych. Dlatego tak waĹźne jest w sukcesie pedagogicznym nauczyciela zrozumienie, co siÄ dzieje w sferze doznaĹ kaĹźdego dziecka, by interweniowaÄ czynnie w razie trudnoĹci szkolnych w stosunku do niego.
Cechy osobowoĹci ucznia trudnego
⢠nieumiejÄtnoĹÄ kierowania wĹasnymi procesami psychicznymi, jak uwaga i pamiÄÄ;
⢠trudnoĹÄ zapamiÄtywania dat i reguĹ;
⢠brak gĹÄbszych zainteresowaĹ problemami, przedmiotami;
⢠sĹaba aktywnoĹÄ myĹlowa, ktĂłra staje siÄ przyczynÄ postawy biernoĹci i rezygnacji;
⢠brak poczucia wĹasnej wartoĹci, ktĂłra czÄsto jest przyczynÄ siÄ nieĹmiaĹoĹci, maĹomĂłwnoĹci;
Przyczyny niepowodzeĹ szkolnych
Do obiektywnych niepowodzeĹ szkolnych uczniĂłw przyczyniajÄ siÄ:
⢠przyczyny spoĹeczno-ekonomiczne (np. zĹe warunki materialne i mieszkaniowe, rozpad struktury rodziny);
⢠przyczyny pedagogiczne tkwiÄ ce w samym procesie dydaktycznym (brak pomocy dydaktycznych w domu, niewĹaĹciwa baza dydaktyczna szkoĹy, nadmierna liczba uczniĂłw w klasie);
⢠przyczyny biopsychiczne (zĹy stan zdrowia, niedorozwĂłj umysĹowy, wady fizyczne);
⢠sytuacja spoĹeczna ucznia w szkole;
⢠poziom wiedzy i umiejÄtnoĹci merytorycznych pedagogicznych nauczycieli;
⢠niewĹaĹciwa postawa nauczyciela;
⢠brak akceptacji docenienia w domu rodzinnym
⢠brak kontroli efektĂłw uczenia siÄ dziecka w domu , ucznia w szkole;
⢠brak zainteresowania siÄ problemami dziecka ze strony rodzicĂłw;
⢠brak dziaĹaĹ motywujÄ cych dziecko ze strony rodzicĂłw, w razie wystÄ pienia problemĂłw szkolnych;
⢠wadliwe metody wychowawcze rodziców;
Skutki niepowodzeĹ ucznia maĹo zdolnego
⢠otrzymywanie w wiÄkszoĹci ocen niedostatecznych, co zwiÄ zane jest z przeĹźywaniem silnego stresu;
⢠agresja bÄdÄ ca efektem dĹugotrwaĹego stresu;
⢠zniechÄcenie do nauki;
⢠drugorocznoĹÄ;
⢠czÄsto niska kultura osobista;
⢠szukanie akceptacji w grupach stwarzajÄ cych problemy wychowawcze;
Zapobieganie trudnoĹciom uczniĂłw w szkole
Nauczyciel wobec trudnego ucznia powinien wykorzystywaÄ w swojej pracy pedagogicznej:
1. profilaktykÄ pedagogicznÄ ( zapobieganie opóźnieniom )
2. diagnozÄ pedagogicznÄ ( wykrycie luk w wiadomoĹciach )
3. terapiÄ pedagogicznÄ ( likwidacjÄ luk w wiadomoĹciach ).
Profilaktyka pedagogiczna powinna byÄ realizowana przez nauczyciela jako:
⢠Nauczanie problemowo-grupowe. Uczniowie zdolniejsi pomagajÄ uczniom sĹabszym. W ten sposĂłb uczeĹ z trudnoĹciami w nauce nabiera wiary we wĹasne moĹźliwoĹci;
⢠Systematyczna kontrola wykonywanych przez uczniów prac domowych;
⢠Racjonalne organizowanie lekcji powtórzeniowych;
⢠Jawne ocenianie wyników oceniania;
⢠WĹÄ czanie organizacji uczniowskich do walki z niepowodzeniami;
⢠WspĂłĹpraca z rodzicami, opiekunami ucznia;
Wnioski
Nauczyciel uĹwiadamia rodzicom rzeczywistÄ sytuacjÄ dziecka i jego ograniczone moĹźliwoĹci w szkole. Ponadto wywiad Ĺrodowiskowy moĹźe wnieĹÄ bardzo duĹźo do pracy terapeutycznej nauczyciela z uczniem trudnym. Pozwala on na zabranie dokĹadnych informacji na temat warunkĂłw Ĺźycia ucznia.
Podczas diagnozy pedagogicznej nauczyciel obserwujÄ c swoich uczniĂłw wykrywa luki w ich wiadomoĹciach. NastÄpnie zastanawia siÄ, jaka terapia bÄdzie najskuteczniejsza w stosunku do kaĹźdego ucznia, ktĂłry napotyka na trudnoĹci szkolne. Nauczyciel stosuje w terapii pedagogicznej metody indywidualizacji nauczania, ktĂłra przejawia siÄ w prowadzeniu lekcji na kilu poziomach, zróşnicowaniu prac domowych, itp.
UczeĹ trudny musi mieÄ kogoĹ wspierajÄ cego jego dziaĹania w szkole. Pedagog, ktĂłry potrafi okazaÄ zrozumienie dla problemĂłw ucznia, ma dobre podstawy do wywierania na niego wpĹywĂłw. EnergiÄ i niezadowolenie trudnego dziecka trzeba skierowaÄ na poĹźyteczne dziaĹania, co umacnia u dziecka wiarÄ we wĹasne siĹy.
OtwartoĹÄ i ĹźyczliwoĹÄ sÄ podstawÄ do nawiÄ zywania porozumienia, a serdecznoĹÄ i szczere zainteresowanie stwarza moĹźliwoĹÄ wpĹywania na pozytywne wyniki nauczania uczniĂłw.
Renata KabaĹa
Lidzbark WarmiĹski